رجب طیب اردوغان، ابراهیم رئیسی و ولادیمیر پوتین، روسای جمهور ترکیه، ایران و روسیه در پایان هفتمین نشست سه جانبه کشورهای ضامن روند آستانه در تهران، بیانیه مشترک منتشر کردند.

روسای جمهور سه کشور، وضعیت میدانی جاری در سوریه را مورد بحث قرار داده، آخرین تحولات پس از نشست مجازی سران در تاریخ 1 جولای 2020 را بررسی کرده و بار دیگر بر عزم خود برای تقویت هماهنگی‌­های سه­ جانبه بر اساس توافقات فی­ما­بین و نتیجه‌­گیری‌های نشست­‌های وزرای خارجه و کارشناسان ارشد تصریح کردند.

آنها همچنین آخرین تحولات بین‌­المللی و منطقه‌ای را بررسی و بر نقش پیشتاز روند آستانه در حل و فصل مسالمت آمیز بحران سوریه تاکید کردند.

روسای جمهور سه کشور، بر تعهد تزلزل­‌ناپذیر خود به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی سوریه و همچنین به اهداف و اصول منشور ملل متحد تاکید و تصریح کردند که این اصول باید مورد احترام همگان بوده و هیچ اقدامی، فارغ از عاملان آن، نباید این اصول را تضعیف کند.

سران کشورهای ترکیه، ایران و روسیه همچنین عزم خود را برای ادامه همکاری برای مبارزه با تروریسم در همه اشکال و مظاهر ابراز کردند. افزایش حضور و فعالیت گروه‌های تروریستی و گروه‌های وابسته به آنها با نام‌های گوناگون در مناطق مختلف سوریه، از جمله حملاتی که تاسیسات غیرنظامی را هدف قرار داده و منجر به تلفات جانی بی‌گناهان می‌شود را محکوم و بر ضرورت اجرای کامل تمامی تمهیدات مربوط به شمال سوریه تاکید کردند. در این راستا تمامی تلاش­‌ها برای ایجاد واقعیات جدید میدانی به بهانه مبارزه با تروریسم، از جمله ابتکارات غیرمشروع خودمختاری را مردود دانسته، و عزم خود را برای مقابله با دستور کارهای جدایی‌­طلبانه که با هدف تضعیف حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه و نیز تهدید علیه امنیت ملی کشورهای همسایه از طریق حملات و نفوذهای فرامرزی صورت می‌گیرد را ابراز کردند.

– وضعیت شمال سوریه

اردوغان، رئیسی و پوتین شرایط شمال سوریه را بررسی و تاکید کردند که دستیابی به امنیت و ثبات در منطقه تنها در سایه حفظ حاکمیت و تمامیت ارضی این کشور ممکن است و بدین منظور تصمیم گرفتند تلاش­‌های خود را هماهنگ کنند. مخالفت خود را با تصرف و انتقال غیرقانونی نفت و درآمدهای حاصل از فروش آن که متعلق به سوریه است ابراز کردند.

در ادامه این بیانیه مشترک آمده است: روسای جمهور بار دیگر بر عزم خود مبنی بر تداوم همکاری­‌های جاری به منظور نابودی نهایی تمامی افراد، گروه‌ها، تشکل‌­ها و موجودیت­‌های تروریستی تاکید کردند و بر طبق حقوق بین‌الملل بشردوستانه، خواستار محافظت از غیرنظامیان و زیرساخت‌­های غیرنظامی شدند. اوضاع منطقه کاهش تنش ادلب را به تفصیل مورد بررسی قرار داده و بر لزوم حفظ آرامش در میدان با اجرای کامل تمامی توافقات مرتبط با ادلب تاکید کردند. از حضور و فعالیت­‌های گروه‌­های تروریستی که غیرنظامیان داخل و خارج از منطقه کاهش تنش ادلب را تهدید می‌کند، ابراز نگرانی جدی کردند. توافق کردند که تلاش‌های بیشتری برای اطمینان از عادی‌سازی پایدار اوضاع در منطقه کاهش تنش ادلب و اطراف آن، از جمله وضعیت انسانی صورت دهند.

– فراخوان برای افزایش کمک به سوری‌ها

آنها ضمن نگرانی عمیق نسبت به شرایط انسانی در سوریه، کلیه تحریم‌­های یک­جانبه که مغایر با حقوق بین‌­الملل، حقوق بین‌­الملل بشردوستانه و منشور ملل متحد هستند، از جمله اقدامات تبعیض آمیز از طریق صدور معافیت­‌ها برای مناطق خاص که می‌تواند با کمک به دستورکارهای جدایی طلبانه، موجب تجزیه این کشور شود را مردود دانستند. در این راستا، از جامعه بین­‌الملل بویژه سازمان ملل متحد و آژانس­‌های بشردوستانه آن و سایر نهادهای بین‌المللی دولتی و غیردولتی خواستند به دور از تبعیض، سیاسی­‌کاری و پیش‌شرط، کمک‌­های خود را با شفافیت بیشتر به تمام سوری­‌ها افزایش دهند.

روسای جمهور سه کشور بار دیگر بر این عقیده خود تصریح کردند که منازعه سوریه هیچ راه‌حل نظامی نداشته و تنها از طریق روند سیاسی سوری ـ سوری با تسهیل‌­گری سازمان ملل بر طبق قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل قابل حل و فصل خواهد بود.

در این راستا، بر نقش مهم کمیته قانون اساسی که تشکیل آن حاصل مشارکت مسلم ضامنین آستانه و اجرای تصمیمات کنگره گفتگوی ملی سوریه در سوچی است، تاکید کردند. بر آمادگی خود جهت حمایت از کار کمیته از طریق تعامل مستمر با اعضای آن و فرستاده ویژه دبیر کل سازمان ملل متحد در امور سوریه، گیر پدرسون به عنوان تسهیل‌گر برای اطمینان از عملکرد پایدار و موثر نشست‌های بعدی کمیته مجددا تاکید کردند. این عقیده را ابراز کردند که کمیته در کار خود باید به قواعد مرجع و اصول آیین کار احترام بگذارد تا بتواند ماموریت خود در جهت تهیه و تدوین اصلاحات قانون اساسی برای تصویب مردمی و همچنین دستیابی به پیشرفت در کار خود را با روحیه مصالحه و تعامل سازنده و بدون دخالت خارجی و زمان‌بندی‌های تحمیلی خارجی با هدف دستیابی به توافق عمومی اعضا پیش ببرد. بیان کردند که فعالیت کمیته قانون اساسی باید عاری از هر گونه مانع لجستیک و اداری صورت پذیرد.

سران سه کشور ضمن تاکید بر عزم خود مبنی بر تداوم عملیات ­آزادسازی متقابل بازداشت‌­شدگان/ربوده­‌شدگان در چارچوب کارگروه ذیربط در روند آستانه تصریح کردند این کارگروه سازوکار منحصربه فردی است که در اعتمادسازی بین طرف­‌های سوری، موثر بوده و وجود آن ضروری است و نیز تصمیم گرفتند اقداماتی برای تداوم تلاش‌ها برای آزادی بازداشت­ شدگان و ربوده‌­شدگان و افزایش دامنه عملیات‌­ها مطابق با دستورکار کارگروه برای تحویل پیکرها و شناسایی مفقودین اتخاذ کنند.

ضمن تصریح بر برخورداری پناهجویان و آوارگان داخلی از حق بازگشت و حق حمایت، بر لزوم تسهیل بازگشت داوطلبانه و ایمن آنها به اقامتگاه­‌های اصلی خود در سوریه تاکید کردند. در این راستا، از جامعه بین‌­الملل خواستند به منظور استقرار مجدد و بازگشت آنان به زندگی عادی، کمک­‌های مناسب ارائه داده و مسئولیت بیشتری در راستای مشارکت در تقویت کمک‌­رسانی به سوریه از جمله توسعه طرح­‌های بازیابی اولیه شامل زیرساخت­‌های اساسی به ویژه آب، برق، بهداشت، درمان، آموزش، مدارس، بیمارستان­‌ها و مین­‌زدایی انسان­دوستانه را بر حسب حقوق بین­‌ا‌‌لملل بشردوستانه عهده‌دار شوند.

– حملات نظامی اسرائیل در سوریه

روسای جمهور سه کشور ضمن محکوم کردن حملات نظامی اسرائیل به زیرساخت‌های غیرنظامی در سوریه، اظهار داشتند: این حملات ناقض حقوق بین‌­الملل، حقوق بین‌­الملل بشردوستانه و حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه و همچنین بی­‌ثبات‌کننده و تشدید‌کننده تنش در منطقه است. بر لزوم تبعیت از تصمیمات حقوقی شناخته شده بین‌المللی از جمله مفاد قطعنامه‌های ذیربط سازمان ملل متحد در رد اشغال جولان سوریه بویژه قطعنامه‌­های 242 و 497 شورای امنیت سازمان ملل متحد که تمامی تصمیمات و اقدامات اتخاذ شده در این رابطه را باطل و بدون اثر قانونی در نظر گرفته است، تاکید کردند.

اردوغان، رئیسی و پوتین علاوه بر موضوع سوریه، بر قصد خود مبنی بر تقویت هماهنگی‌های سه ­جانبه در عرصه­‌های مختلف به منظور افزایش همکاری­‌های مشترک سیاسی و اقتصادی تاکید کردند.

در بخش دیگر این بیانیه مشترک آمده است که سران سه کشور توافق کردند نمایندگان خود را مکلف نمایند تا نوزدهمین نشست بین­‌المللی سوریه در چارچوب روند آستانه را تا پایان سال 2022 برگزار کنند؛ نشست آتی سه‌جانبه سران روند آستانه را به دعوت رئیس جمهور فدراسیون روسیه جناب آقای ولادیمیر پوتین در اولین فرصت ممکن در فدراسیون روسیه ترتیب دهند.